Havayollarının kronik inflammatuvar (yangısal) bir hastalığıdır. Belirli aralıklarla ortaya çıkabilen nefes darlığı, öksürük, balgam çıkarma, göğüste sıkışma gibi solunumsal şikâyetlerle karakterize ve atak olmadan hastaların kendilerini tamamen normal hissettikleri bir hastalıktır.
Astım hastalığı, alerjik bünyeli kişilerde daha çok görülüyor, yaşam boyu sürüyor, öksürük ve nefes darlığı şikâyetleriyle hayatı zorlaştırıyor. Alerjik astım mevsimsel özellik de taşıyor. Sonbahar ve ilkbaharda alerji artıyor, kişinin alerjik bünyesine bağlı olarak bronşlar kendisini korumak için kasarak ve daralarak cevap veriyor. Bu da nefes alma zorluğunu ortaya çıkarıyor. Astım hastalığının dünyada 350 milyon kişiyi etkilediği sanılıyor. Ülkemizde ise tüm nüfusta görülme oranı yüzde 7 olan astımın, yaklaşık 5 milyon kişiyi etkilediğini söylemek mümkün.
Bir astım hastasının günlük hayatı hastalıktan nasıl etkileniyor?
Astım hastalığı kronik ancak belirli aralıklarla hastada problem yaratan bir hastalıktır. En büyük özelliği nefes darlığı ve öksürüktür. Dolayısıyla hastalığın aktif olduğu dönemlerde hastaların tüm yaşamları altüst olmaktadır. İş gücü kayıplarının en önemli sebeplerinden birisidir. Acile başvuran hastaların veya hastanede yatan akciğer hastalarının en önemli kısmını astım hastaları oluşturmaktadır.
Hastalığın belirtileri ve nedenleri nelerdir?
• Hastalığın belirtileri, öksürük ve nefes darlığıdır. Bu değişik oranlarda beraber veya ayrı ayrı olabilir. Özellikle gece öksürükleri tipiktir.
• Hırıltılı solunum, sırtüstü yatamama, kriz tarzında boğucu öksürükler balgamlı veya balgamsız olabilir.
• Dağınık göğüs ağrısı, beraberinde burun tıkanıklığı, hapşırma, gözlerde yaşarma gibi diğer alerji belirtileri olabilir.
• Çok ilerlemiş vakalarda yoğun bakıma gidecek kadar ciddi nefes darlığı, morarma ve koma dahi oluşabilir.
• En önemli nedeni alerjik bünyeye sahip olmaktır.
• Alerjik kişilerde en sık ev tozu akarları, polenler, ağaç, çiçek tozları, kirli hava, sigara dumanı, yoğun kokular gibi solunumsal maruziyet sonrası hastalık tetiklenir ve klinik tablo oluşur.
• Bunun yanında endüstriyel atıklar, gazlar, mesleki maruziyet gibi faktörler de astıma sebebiyet verebilir.
• Alerjik olmayan astım tipleri de vardır. Bunlarda da bünyesel faktörler ön planda olur. Psikolojik travma da astımı tetikleyebilir.
• Astım olmayan ancak alerjik rinit, sinüzit veya reflü gibi hastalığı olanlarda yatkınlık varsa bu hastalıkların tetiklenmesiyle de astım oluşabilir
Bir astımlıya, hastalığını kontrol altında tutabiliyor, normal yaşayabiliyor diyebilmek için hangi kriterler gerekiyor?
Astım tedavisinde hedef sıfır şikayet olmasıdır. Hasta istediği her şeyi yapabilmelidir. Eğer gece uykularını bölen öksürük, nefes açıcı kullanma ihtiyacı, efor sırasında göğüste sıkışıklık hissi, efor kapasitesinde azalma, hırıltılı solunum gibi şikayetler varsa hastalık kontrol altında değildir.
Astım hastalığı en çok yetişkinleri mi çocukları mı etkiliyor? Yoksa çocukluktan başlayıp yetişkinlikte mi sorun olmaya devam ediyor?
Alerjik astım daha çok çocuklukta görülür ama her yaşta çıkabilir. Çocuklukta iyi kontrol altına alınamamış astım ileride daha ciddi sorunlar çıkarabilir. Çocukluk çağında başlayan astımlıların bazılarında ise yaş ilerledikçe bağışıklık sisteminin güçlenmesi ile astım hastalığının şiddetinde azalma görülebilir.
Hastalığın tedavisi nasıl yapılıyor?
Tedavide genellikle inhalasyon (nefes ) yoluyla alınan ilaçlar kullanılıyor. Hastalığın şiddetine göre ilaç ayarlaması veya doz ayarlaması yapılıyor. Nefes açıcı ve kortizon içeren kombine preparatların kullanılması en etkili tedavi yöntemidir. İnhalasyon yoluyla kullanıldıkları için sistemik yan etkileri yok denecek kadar azdır. Bunun yanında anti alerjik ilaçlar da sık olarak tedavide kullanılmaktadır. Hastada beraberinde alerjik rinit, sinüzit ve reflü varsa bunların tedavisi de büyük önem taşır.
Hastaların en sık yaptıkları yanlışlar nelerdir?
Birincisi iyileştim diyerek ilaçlarını doktordan habersiz kendi istekleri doğrultusunda kesmeleri. İkincisi ise kortizon tedavisi almam diyerek kullanmakta olduğu ideal ilaçları reddetmeleridir.
Astım hastasının hayat konforunu artırmak için neler yapılmalıdır?
Hastalığı hakkında iyi eğitilmeli ve hastalığın kontrol altında tutulma kriterleri hakkında bilgilendirilmelidir. Yaşadığı ortamda alerjen barındıracak halı, çiçek gibi ürünleri az kullanmalı ev tozuna karşı ev etkili bir şekilde silinmelidir. Özel toz tutmayan çarşaf takımları kullanılmalıdır. Sigara dumanından uzak olunmalı, yüzme ağırlıklı olmak üzere spora önem verilmelidir. Aynı zamanda kilo kontrolü de önem taşımaktadır. Zira şişmanlık astım hastalarının hayatını zorlaştıran bir faktördür.
